Vanaf 1 januari 2026 geldt in Nederland de nieuwe Energiewet 2026. Deze vervangt vanaf dan de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet. De wet stimuleert onder andere verduurzaming, flexibiliteit op het net, efficiënter energiebeheer en participatie door bedrijven, burgers en gemeenten, zoals energiegemeenschappen. Het doel van deze wet: een betrouwbaar, duurzaam en betaalbaar energiesysteem dat klaar is voor de toekomst.

Deze wet brengt veranderingen mee voor bedrijven, organisaties en gemeenten. Wat betekent deze nieuwe Energiewet voor u? Wat zijn de verplichtingen en kansen? Als onafhankelijk energieadviesbureau voor de zakelijke markt zetten we alles voor u op een rij. Dat doen we per artikel van de nieuwe Energiewet.

Deel 1: begripsbepalingen, de basis voor rechten en plichten

De Energiewet introduceert cruciale definities zoals kleine of grote aansluiting, actieve afnemer, energiegemeenschap en allocatiepunt. Deze begrippen zijn bepalend voor uw spelregels.

Voor uw bedrijf is het belangrijk eerst vast te stellen of u een kleine (kleinverbruik aansluiting: een aansluiting van maximaal 3×80 ampère voor elektriciteit en maximaal 40 m³ gas per uur) of een grote aansluiting (grootverbruik aansluiting: een elektriciteitsaansluiting groter dan 3×80 ampère of een gasaansluiting met een capaciteit groter dan 40 m³ per uur) heeft. Een kleine aansluiting, bijvoorbeeld bij de meeste winkels in de winkelstraat, valt onder lichtere regels en biedt u meer bescherming. De wet houdt namelijk rekening met de minder zware onderhandelingspositie en kleinere schaal van kleinverbruikers (zoals winkels, kleine ondernemers en micro-ondernemingen). Daarbij gaat het onder andere om extra rechten, waarborgen en gunstigere voorwaarden ten aanzien van leveringszekerheid en contractuele bescherming. Grote aansluitingen, bijvoorbeeld bij fabrieken, vallen juist onder strengere regels, onder andere voor balanceren en transport van energie.

Wanneer uw bedrijf niet alleen stroom verbruikt maar ook teruglevert, bijvoorbeeld met zonnepanelen, wordt u een actieve afnemer genoemd. Dat geeft u extra mogelijkheden (bijvoorbeeld deelname energiegemeenschappen), maar brengt ook verplichtingen met zich mee. Zo moet er een goedgekeurde meter aanwezig zijn, en moeten de verbruiks- en opwekgegevens automatisch worden doorgegeven aan de landelijke registers. Zonder uw toestemming worden meetgegevens altijd automatisch doorgestuurd naar de landelijke registers, dat is wettelijk verplicht voor facturering, balancering en salderen. Toestemming is alleen nodig als u wilt dat een derde partij (bijvoorbeeld een energiegemeenschap of aggregator) toegang krijgt tot uw gegevens. Geeft u die niet, dan blijft u gewoon in het standaardsysteem maar kunt u niet deelnemen aan energiedelen of vraagrespons.

Kort gezegd: zonder een juiste meter en het doorgeven van de gegevens mag uw bedrijf niet meedoen aan energiedelen of aan diensten zoals vraagrespons, waarbij uw energieverbruik flexibel wordt afgestemd op het elektriciteitsnet.

Deel 2: energiegemeenschappen en energiedelen

De Energiewet erkent energiegemeenschappen officieel en maakt het mogelijk om energie te delen. Dat klinkt aantrekkelijk, maar het gaat wel samen met duidelijke regels.

Voor uw bedrijf of organisatie betekent dit dat u samen energie mag opwekken en verdelen met andere bedrijven, bijvoorbeeld via gezamenlijke zonnepanelen of een windmolen. U moet daarbij zorgen dat er voor elke deelnemer een officieel vastgelegd punt op het net bestaat (een zogenoemd allocatiepunt), en dat dit punt is uitgerust met een door de netbeheerder goedgekeurde meetinrichting (voor kleinverbruikers meestal een slimme meter, voor grotere aansluitingen een geijkte elektriciteits- of gasmeter) zodat opwek en verbruik correct kunnen worden geregistreerd. Zonder deze gecertificeerde meters en vastgelegde punten is energiedelen niet toegestaan. Bovendien moet u de gegevensuitwisseling regelen via de landelijke registers die de wet aanwijst: uw meetgegevens gaan automatisch van uw meter naar de netbeheerder en worden daar vastgelegd in het centrale register. Wilt u dat een energiegemeenschap, coöperatie of dienstverlener toegang krijgt, dan moet u dit zelf expliciet machtigen in het landelijke portaal van de netbeheerders.

Voor energiecoöperaties en verenigingen van eigenaars (VvE’s) komt daar nog iets extra’s bij. Als coöperatie of VvE bent u verplicht volledig transparant te zijn over hoe de opgewekte energie wordt verdeeld onder de leden. Ook moet u bij netbeheerder, de ACM en de leden duidelijk kunnen aantonen dat leden toestemming hebben gegeven voor het gebruik van hun meetgegevens. Daarmee valt u automatisch onder de regels van de Energiewet die gaan over beveiliging en privacy van data.

Ook gemeenten kunnen meedoen aan energiedelen, bijvoorbeeld door gemeentelijke gebouwen of installaties aan te sluiten op een collectief project. Als gemeente moeten u zich aan precies dezelfde regels houden als bedrijven en organisaties: er moet voor iedere aansluiting een meetpunt zijn, de data moet veilig worden uitgewisseld en er moet altijd rekening gehouden worden met de privacyregels die in de wet staan.

Deel 3: balanceren en vraagrespons

In de Energiewet staat dat elk allocatiepunt, het punt op het elektriciteits- of gasnet waar uw levering, verbruik of teruglevering officieel wordt gemeten, gekoppeld moet zijn aan een balanceringsverantwoordelijke. Dat is meestal een energieleverancier of een gespecialiseerde partij die ervoor zorgt dat de ingevoede en verbruikte energie in evenwicht blijven. Daarnaast is wettelijk vastgelegd dat vraagresponsdiensten mogelijk zijn. Dat zijn diensten waarbij u uw energieverbruik tijdelijk kunt aanpassen, bijvoorbeeld omdat de prijs hoog is of omdat de netbeheerder een seintje geeft dat het net zwaar belast wordt.

Voor uw bedrijf betekent dit dat u in uw contract duidelijk moet vastleggen wie uw balanceringsverantwoordelijke is. Zonder zo’n partij mag een aansluiting niet in gebruik worden genomen. Bedrijven die meedoen aan vraagrespons krijgen daar extra verplichtingen bij: de partij die de vraagrespons organiseert moet de financiële afhandeling correct uitvoeren, terwijl u zelf de juiste meetgegevens moet aanleveren volgens de regels van de ACM. Dit vraagt om goede afspraken met de partij die de metingen verzorgt.

Voor organisaties en verenigingen, zoals energiecoöperaties, ligt er vooral een kans om samen flexibiliteit aan te bieden op de energiemarkt. Als vereniging of coöperatie moet u de officiële rekenregels van de ACM gebruiken voor de verdeling en verrekening van de opbrengsten. Wordt dat niet gedaan, dan is deelname niet toegestaan.

Ook gemeenten kunnen hun eigen infrastructuur, zoals rioolgemalen, laadpleinen of openbare verlichting, inzetten voor vraagrespons. Als gemeente moet u daarbij precies dezelfde regels volgen als bedrijven: er moet een balanceringsverantwoordelijke zijn en alle meet- en datagegevens moeten veilig en correct verwerkt worden volgens de bepalingen van de Energiewet.

Volgende week behandelen we deel 4 van de Energiewet: meten en gegevensuitwisseling

Enpron helpt u verder

Wilt u ontzorgd worden in uw energiezaken? Neem contact met ons op en ontdek wat Enpron voor uw onderneming kan betekenen.