Leestijd: 5 à 6 minuten
Vanaf 1 januari 2026 geldt in Nederland de nieuwe Energiewet 2026. Deze vervangt vanaf dan de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet. De wet stimuleert onder andere verduurzaming, flexibiliteit op het net, efficiënter energiebeheer en participatie door bedrijven, burgers en gemeenten, zoals energiegemeenschappen. Het doel van deze wet: een betrouwbaar, duurzaam en betaalbaar energiesysteem dat klaar is voor de toekomst.
Wat betekent deze nieuwe Energiewet2026 nu voor uw bedrijf? Wat zijn de verplichtingen en kansen? Omdat de uitvoering en de precieze regels nog moeten worden uitgewerkt volgt hieronder in hoofdlijnen een globaal overzicht van de wijzigingen:
1. Eén duidelijke wet voor gas, stroom en hernieuwbare energie
De nieuwe Energiewet 2026 combineert gas, elektriciteit en hernieuwbare energie in één wet. Dat maakt het voor u als ondernemer een stuk overzichtelijker en bovendien eenvoudiger om te voldoen aan regelgeving. U heeft namelijk meer overzicht over alle relevante regels met betrekking tot bijvoorbeeld netaansluiting, data en leveringsvoorwaarden, omdat alles nu in 1 wet is vastgelegd in plaats van in versnipperde regels en verschillende wetten.
2. Nieuwe kansen voor bedrijven
De wet biedt voor u als ondernemer volop kansen om zelf opgewekte energie te delen en te verkopen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan energie via zonnepanelen op uw bedrijfspand of via gezamenlijke projecten op bedrijventerreinen, door middel van een energiehub. Met zo’n energiehub werkt u samen met andere bedrijven op uw bedrijventerrein, waarbij het ene bedrijf bijvoorbeeld veel zonnepanelen heeft en een ander bedrijf veel koelinstallaties. In plaats van alles apart op het net te zetten, stemmen bedrijven dit onderling af, waardoor er minder druk is op het elektriciteitsnet en er efficiënter gebruik wordt gemaakt van opgewekte energie.
In de nieuwe wet krijgen energiegemeenschappen ook meer ruimte. Dit is een collectief van burgers, bedrijven en overheden die samen energie opwekken, opslaan, delen of inkopen. Een concreet voorbeeld is een dorp of wijk die samen een windmolen of zonneveld bezitten en de opbrengsten verdelen. Met deze mogelijkheden krijgt u de kans om kosten te besparen en extra inkomsten te genereren. De nieuwe Energiewet geeft meer ruimte en juridische duidelijkheid om zulke initiatieven op te zetten.
3. Meer transparantie en bescherming
Voor kleine bedrijven (minder dan 10 medewerkers en jaaromzet / balanstotaal van max. 2 miljoen) geldt dat energiecontracten duidelijker en transparanter moeten worden. Concreet betekent dit dat ze een duidelijke opsomming moeten bevatten van de tarieven, looptijden en opzegvoorwaarden. Goed om te weten: middelgrote en grote bedrijven hebben geen baat bij deze transparantieplicht.
Ook niet onbelangrijk: in het geval een energieleverancier failliet zou gaan, bent u als ondernemer beter beschermd. Uw energiecontract gaat namelijk automatisch over naar een andere leverancier. Wel zo fijn, want dan blijft u altijd gegarandeerd van een soepele energielevering en komen uw bedrijfsactiviteiten niet stil te vallen. De Autoriteit Consument & Markt heeft besloten dat dit, in tegenstelling tot de transparantieplicht, van toepassing is op alle soort bedrijven, dus ook voor middelgrote en grote bedrijven.
4. Betere toegang tot data en datadeling
De Energiewet 2026 introduceert een gegevensuitwisselingsentiteit: dit kunt u zien als een soort centrale brievenbus waar al uw gegevens over energie worden opgeslagen, bijvoorbeeld hoeveel u verbruikt, hoeveel u opwekt met uw zonnepanelen en welke leverancier u heeft. Hier komen alle meetgegevens uit een slimme meter in binnen en worden ze veilig voor u bewaard. U bepaalt wie toegang krijgt (bijvoorbeeld uw energieleverancier, een adviseur of een app). Nu is deze data vaak versnipperd over verschillende partijen. De gegevensuitwisselingsentiteit moet daar een einde aan maken en fungeert als een soort van centrale plek voor al uw energiedata. Voor u als ondernemer betekent dit dat u op een makkelijke manier inzage krijgt in uw data. Uiteraard is deze data beveiligd en u bepaalt met een machtiging of token wie toegang krijgt. Ook kunt u toestemming voor toegang door een partij altijd weer intrekken. Op dit moment hoeft u daar nog niks voor te doen. Deze gegevensuitwisselingsentiteit wordt pas ingevoerd als de nieuwe Energiewet ingaat. U krijgt hierover bericht van uw netbeheerder en energieleverancier. Daarin staan dan ook de stappen die u moet ondernemen.
Daarnaast moeten alle analoge energiemeters, zoals de draaischijfmeter, vanaf 1 januari 2026 worden vervangen door een digitale meter (waarbij u handmatig meterstanden doorgeeft) of een slimme meter (leest meterstanden automatisch uit en verbruiksgegevens komen tot op kwartierwaarde beschikbaar). Met de nieuwe Energiewet worden deze kwartierwaarden van de slimme meter de norm, maar wel blijft uw toestemming nodig om deze data te delen en blijft u ook de keuze houden tussen een slimme meter en digitale meter. Via een digitale portal van de netbeheerder of energieleverancier, krijgt u als ondernemer meer inzicht in uw energieverbruik door middel van standaardrapportages en krijgt u gedetailleerd inzicht in uw verbruikspatroon met behulp van dashboards, grafieken en in sommige gevallen zelfs advies. Dat maakt het voor u eenvoudiger om piekbelasting te voorkomen en om kosten te besparen, maar ook om deze gedetailleerde inzichten te gebruiken voor interne rapportages of audits. Daarnaast kunt u de gedetailleerde data uit slimme meters gebruiken om, in het kader van de informatieplicht energiebesparing, te laten zien welke besparingsmaatregelen u heeft genomen en wat het effect daarvan is. Zo wordt het voor u eenvoudiger om richting de overheid te rapporteren over energiebesparingsverplichtingen en dus te voldoen aan wet- en regelgeving. Deze portal haalt data (met uw toestemming) op uit de centrale gegevensuitwisselingsentiteit.
Uiteraard bent u niet verplicht om een slimme meter te plaatsen. U kunt ook kiezen voor een digitale meter. Wel bent u in ieder geval verplicht om een analoge meter te vervangen door een digitale of slimme meter. Weigert u dit? Dan kan dat leiden tot boetes en dwangsommen via de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI). Als u nog een analoge meter heeft, ontvangt u van uw netbeheerder tijdig bericht met de aankondiging dat uw analoge meter vervangen dient te worden en de keuze die u krijgt tussen het plaatsen van een digitale of slimme meter en de procedure voor het maken van een afspraak. De uitrolperiode, dus de periode waarin netbeheerders analoge meters vervangen door digitale of slimme meters, loopt van eind 2025 tot 2028. Vanaf het moment dat u bericht krijgt van uw netbeheerder, loopt de wettelijke termijn voor de vervanging. Voor die tijd geldt de verplichting dus nog niet en kunt u dus ook nog geen boete krijgen.
5. Aanpak netcongestie
Een laatste punt die voor nu relevant is om nog even uit te lichten gaat over netcongestie. Netbeheerders krijgen in de nieuwe wet namelijk meer ruimte om het elektriciteitsnetwerk flexibel in te zetten, door middel van capaciteits- en congestiemanagement. Dit betekent concreet voor bedrijven dat de kans kleiner is dat bedrijfsuitbreidingen of duurzame initiatieven stilvallen, want u hoeft minder lang te wachten op een ‘klassieke’ netverzwaring, omdat netbeheerders met flexibel gebruik meer ondernemers aan een (gedeeltelijke) aansluiting kunnen helpen. De fundamentele netverzwaring (kabels en stations uitbreiden) zal nog wel steeds een kwestie van jaren zijn, voordat dit is opgelost. De wachtrij voor netverzwaring wordt dus nog niet meteen opgelost, maar zal wel verlicht worden met deze maatregelen.
Een goede voorbereiding is het halve werk
Kortom: de Energiewet 2026 verandert de manier waarop bedrijven met energie omgaan. Als u zich hier goed op voorbereid, kunt u profiteren van lagere kosten en krijgt u meer grip op uw energieverbruik.
Zaken waar u aan kunt denken ter voorbereiding zijn:
- Inzicht krijgen in uw huidige verbruik;
- De mogelijkheden onderzoeken voor eigen opwek en opslag van energie en voor bijvoorbeeld energyclipping;
- Samenwerkingen met andere bedrijven op uw bedrijventerrein overwegen;
- Huidige contracten tegen het licht houden en kijken of u elders beter uit bent.
Wilt u precies weten wat de gevolgen van de Energiewet 2026 zijn voor uw onderneming? Onze adviseurs helpen u hier graag bij en staan dan ook voor u klaar om dit in kaart te brengen. Maak een afspraak of neem contact met ons op via 085 – 773 4110 op om de gevolgen van de wet te bespreken. Ook kunnen we u helpen met het krijgen van inzicht in uw energieverbruik, door middel van onze gratis energiemonitoring. Want inzicht in uw energieverbruik is essentieel voor een duurzame, betrouwbare, betaalbare energievoorziening. Zo bent u verzekerd van een goede voorbereiding en bent u klaar voor een duurzame toekomst!
Meer weten over de Energiewet? Wekelijks gaan we een hoofdstuk uit de Energiewet nader toelichten in een blogartikel op onze website.