De energietransitie is volop gaande en dat brengt nieuwe kansen, maar ook stevige uitdagingen mee voor ondernemers. Eén van de grootste knelpunten van dit moment: netcongestie. Steeds vaker hoor je het in het nieuws: bedrijven die willen uitbreiden of verduurzamen, maar vastlopen omdat het elektriciteitsnet ‘vol’ zit. Wat betekent dit concreet? En vooral: wat kunt u doen als ondernemer?
Netcongestie: het probleem
In vrijwel heel Nederland is sprake van netcongestie: een tekort aan transportcapaciteit op het elektriciteitsnet. Vooral tijdens piekuren is het netwerk overbelast. Dat betekent dat bedrijven soms geen extra stroom kunnen aanvragen of opgewekte stroom – bijvoorbeeld via zonnepanelen – niet kunnen terugleveren.
Ondertussen groeit ook de druk op industriële ondernemers. De hoge energieprijzen in Europa ten opzichte van China en de Verenigde Staten en netcongestie, wat verduurzamen door elektrificeren ernstig bemoeilijkt, zorgen ervoor dat bedrijven wegtrekken of investeringen uitstellen. Dit speelt niet alleen in Nederland, maar in heel Europa, waar steeds vaker gesproken wordt over de-industrialisatie.
Netcongestie: oplossingen op korte termijn
De vanzelfsprekende oplossing is om de elektriciteitsnetten te versterken en uit te bereiden. Daarvoor moet flink geïnvesteerd worden. Netbeheerders investeren tot 2040 netto zo’n €219 miljard in de energie-infrastructuur om de klimaat- en energieambities mogelijk te maken. Er moet veel gebeuren: meer dan 50.000 transformatorhuisjes moeten er komen, meer dan 670 hoog- en middenspanningsstations en meer dan 100.000 kilometer aan elektriciteitskabels moet de grond in. Daarvoor hebben we tot 2050 meer dan 30.000 technici nodig en 11.000 voetbalvelden aan ruimte.
Op korte termijn zijn er wél oplossingen in zicht, maar die vragen om flexibiliteit en een andere manier van denken over energiegebruik:
- Tijdsduurgebonden contracten via TenneT
TenneT heeft recent berekend dat er buiten de piekuren nog 9,1 GW aan transportcapaciteit beschikbaar is. Dit wordt nu verdeeld via tijdsduurgebonden contracten. Daarmee krijgen bedrijven toegang tot transportcapaciteit voor minimaal 85% van het jaar. In ruil voor de 15% onzekerheid krijgt u een korting tot 65% op transportkosten. Dit kan Interessant zijn voor ondernemers die flexibel kunnen zijn met hun energiegebruik, zoals met batterijopslag, procesplanning of eigen noodvoorzieningen. - Tijdblokgebonden en volledig variabele contracten (nog in ontwikkeling)
Deze alternatieve contractvormen zijn nog niet beschikbaar. Ze zouden klanten toegang moeten geven tot restcapaciteit in specifieke tijdsblokken of op flexibele basis per dag. Netbeheerders hebben echter meer tijd nodig om het benodigde inzicht in het netwerk te ontwikkelen.
Flex-e subsidie
On bedrijven te helpen flexibeler om te gaan met hun elektriciteitsverbruik is de Flex-e subsidie in het leven geroepen. Deze subsidie bestaat uit drie onderdelen: een flexibiliteitsscan om in kaart te brengen hoe flexibel een bedrijf stroom kan gebruiken, een haalbaarheidsstudie voor het onderzoeken van energiemaatregelen, en financiële ondersteuning voor de daadwerkelijke uitvoering van flexibiliteitsmaatregelen. De regeling is sinds 1 april 2025 beschikbaar via de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en aanvragen kunnen tot 15 oktober 2025 worden ingediend.
Netcongestie: lokale oplossingen
Omdat congestie in heel Nederland voorkomt, wordt er lokaal ook veel aandacht besteed aan oplossingen. Zo voelen ondernemers in Noord-Holland ook de gevolgen van congestie. In regio’s als Velsen, Beverwijk en Oterleek is het netwerk overbelast. Uit onderzoek van TenneT en Liander blijkt dat vooral de hoogspanningsverbinding tussen Oterleek en Velsen het knelpunt vormt. Gelukkig moet er in 2027 600 megawatt aan extra capaciteit beschikbaar komen en worden tot die tijd worden ondernemers aangemoedigd om slim, en dus flexibel, met hun energieverbruik om te gaan én gebruik te maken van subsidies.
Naast de Flex-e subsidie, kunnen ondernemers in Noord-Holland gebruik maken van de SON25-regeling. De provincie stelt tot €15.000 subsidie beschikbaar voor bedrijven die inzicht willen krijgen in hun energieverbruik en dit slimmer willen aansturen.
Vijf tips voor ondernemers in congestiegebieden
- Maak gebruik van subsidies
SON25 en Flex-e helpen u om de eerste stappen te zetten richting flexibeler energiegebruik. - Pas spitsmijden toe
Verplaats energiegebruik naar daluren. Dit verlaagt kosten en verlicht de druk op het net. - Investeer in opslag
Batterijsystemen maken het mogelijk om stroom op te slaan en later te gebruiken. - Gebruik slimme monitoring
Inzicht in uw verbruik is de eerste stap naar efficiëntie. - Denk strategisch vooruit
De energiemarkt verandert snel. Wie nu anticipeert, zit straks vooraan.
Tot slot: van last naar kans
Ondernemen in een congestiegebied is uitdagend en vraagt om aanpassing, maar met het juiste advies, de juiste strategie, ondersteuning (zoals subsidies) en technische oplossingen hoeft het geen rem op uw groei te zijn. Bedrijven die nu inzetten op flexibiliteit, technologie en samenwerking, kunnen niet alleen bijdragen aan een stabieler energienet, maar ook hun concurrentiepositie versterken.